رفتار درمانی دیالکتیکی: تعریف و مبانی
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) یک نوع درمان روانشناختی است که توسط دکتر مارشا لینهان در دهه ۱۹۸۰ توسعه یافته است. این روش به منظور کمک به افراد با اختلال شخصیت مرزی (BPD) طراحی شده است، اما امروزه برای درمان سایر اختلالات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. DBT شامل ترکیبی از رویکردهای شناختی-رفتاری، فلسفه دیالکتیک و مفاهیم ذهن‌آگاهی است. در ادامه بیشتر با این مقوله روان درمانی صحبت میکنیم. در مجموعه پریا صادقی شما عزیزان می توانید علاوه بر دریافت مشاوره روانشناسی و مشاوره تلفنی ، نکات آموزشی حوزه روانشناسی را از مجله ما دنبال کنید.
هدف‌های اصلی DBT
رفتار درمانی دیالکتیکی به طور کلی چهار هدف اصلی دارد:
- افزایش مهارت‌های مقابله با استرس: به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای مدیریت استرس و بحران‌ها را یاد بگیرند.
- کنترل عواطف: به افراد کمک می‌کند تا عواطف خود را شناسایی و به صورت مناسب مدیریت کنند.
- بهبود روابط بین فردی: به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خود را بهبود بخشند.
- ارتقای ذهن‌آگاهی: به افراد کمک می‌کند تا در لحظه حاضر زندگی کنند و تمرکز بیشتری بر حال داشته باشند.
مؤلفه‌های اصلی رفتار درمانی دیالکتیکی
رفتار درمانی دیالکتیکی از چهار مؤلفه اصلی تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها به منظور کمک به افراد برای دستیابی به اهداف مذکور طراحی شده‌اند.
درمان فردی
در این مؤلفه، فرد به صورت هفتگی با یک درمانگر ملاقات می‌کند. در جلسات درمانی، تمرکز بر روی مسائل جاری، رفتارهای خود آسیب‌رسان و تلاش برای بهبود مهارت‌های مقابله‌ای است.
آموزش مهارت‌ها
در کلاس‌های آموزشی، مهارت‌های لازم برای مقابله با موقعیت‌های دشوار، کنترل عواطف و بهبود روابط اجتماعی به افراد آموزش داده می‌شود. این کلاس‌ها معمولاً به صورت گروهی برگزار می‌شوند و شامل چهار ماژول اصلی هستند: ذهن‌آگاهی، تحمل پریشانی، تنظیم عواطف و مهارت‌های بین فردی.
تماس تلفنی
یکی از ویژگی‌های متمایز DBT، امکان تماس تلفنی با درمانگر در مواقع بحرانی است. این تماس‌ها به افراد کمک می‌کند تا در لحظات دشوار از حمایت فوری برخوردار شوند و از مهارت‌های آموخته شده در جلسات درمانی استفاده کنند.
مشاوره تیمی
در این مؤلفه، درمانگران به صورت منظم در جلسات مشاوره تیمی شرکت می‌کنند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، از همدیگر حمایت کنند و روش‌های جدیدی برای کمک به مراجعان خود بیابند.
ذهن‌آگاهی در DBT
ذهن‌آگاهی یکی از مؤلفه‌های کلیدی DBT است. این مفهوم به معنای تمرکز بر لحظه حاضر و پذیرش بدون قضاوت تجربیات است. تمرین‌های ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا از طریق افزایش آگاهی از افکار، احساسات و حواس، به مدیریت بهتر استرس و عواطف خود بپردازند.
تحمل پریشانی
تحمل پریشانی یکی دیگر از مهارت‌های کلیدی در DBT است. این مهارت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا در مواجهه با موقعیت‌های دشوار، به جای واکنش‌های فوری و نامناسب، به صورت مؤثر و آرام عمل کنند. این مهارت‌ها شامل تکنیک‌های آرامش‌بخش، پذیرش و خودمراقبتی است.
تنظیم عواطف
تنظیم عواطف به افراد کمک می‌کند تا عواطف منفی را شناسایی کرده و به روش‌های سالم با آن‌ها مقابله کنند. این مهارت‌ها شامل شناسایی و نام‌گذاری عواطف، تغییر الگوهای فکری منفی و افزایش تجربیات مثبت است.
مهارت‌های بین فردی
مهارت‌های بین فردی به افراد کمک می‌کند تا روابط اجتماعی و ارتباطات خود را بهبود بخشند. این مهارت‌ها شامل تکنیک‌های ارتباط مؤثر، حفظ احترام به خود و دیگران، و حل تعارضات به روش‌های سالم است.
کاربردهای DBT در درمان اختلالات مختلف
اگرچه DBT ابتدا برای درمان اختلال شخصیت مرزی طراحی شده بود، امروزه برای درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات روانشناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اختلالات شامل افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، اختلالات مصرف مواد و اختلالات استرس پس از سانحه (PTSD) می‌شود.
چگونگی اثربخشی DBT
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که DBT می‌تواند به طور مؤثری علائم اختلالات مختلف را کاهش دهد و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشد. این روش به دلیل ترکیب رویکردهای مختلف و تمرکز بر آموزش مهارت‌های عملی، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در درمان‌های روانشناختی به دست آورد.
نتیجه‌گیری
رفتار درمانی دیالکتیکی یک رویکرد جامع و مؤثر برای درمان اختلالات روانشناختی است. این روش با ترکیب آموزش مهارت‌ها، ذهن‌آگاهی و حمایت درمانی، به افراد کمک می‌کند تا زندگی بهتر و سالم‌تری داشته باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد DBT و روش‌های مختلف آن، میتوانید به منابع معتبر و تخصصی در این زمینه مراجعه کنید.
هر هفته میتوانید جدیدترین مقالات حوزه روانشناسی را در بخش مجله روانشناسی پریا صادقی دنبال کنید.
