درمان شناختی رفتاری (CBT) چیست و کارکرد آن چگونه است؟

اهمیت بیش‌ ازحد به معنی و مفهوم افکار

درمان شناختی رفتاری یکی از روش‌های مؤثر برای مدیریت افکار مزاحم ناخواسته است که می‌تواند به ما کمک کند تا به درک عمیق‌تری از ارزش و اهمیت افکارمان دست یابیم. زمانی که به چیزی فکر می‌کنیم، ممکن است این تصور را داشته باشیم که یعنی حاضرم آن اتفاق بیفتد، این نشان‌دهنده‌ی چهره‌ی واقعی افکار ماست. در واقع، این افکار ممکن است  بازتابی از نگرانی‌های داخلی ما باشند و لزوماً به معنای وقوع آن‌ها در واقعیت باشد. با استفاده از تکنیک‌های درمان شناختی رفتاری، می‌توانیم یاد بگیریم که چگونه این افکار را به چالش بکشیم و به شیوه‌ای سالم‌تر و منطقی‌تر به آن‌ها نگاه کنیم.

احساس مسئولیت بیش از حد و غیر ضروری

درمان شناختی رفتاری به افراد کمک می‌کند تا ارزیابی دقیق‌تری از احساسات خود داشته باشند و از احساس بیش از حد در برابر افکار و احساسات منفی جلوگیری کنند. فرد مبتلا به وسواس معمولاً فکر مزاحم ناخواسته‌ای دارد که او را به اشتباه مسئول جلوگیری از رویدادهای ناخوشایند می‌داند. این افراد ممکن است احساس کنند که حتی با اندک تأثیری می‌توانند از بروز این رویدادها جلوگیری کنند، اما در واقع، این افکار تنها بخشی از مشکل وسواس هستند. با استفاده از تکنیک‌های درمان شناختی رفتاری، این افراد می‌توانند یاد بگیرند که چگونه افکار و احساسات خود را بهتر مدیریت کنند و از افکار غیر ضروری جلوگیری کنند.

ارزیابی بیش از حد از خطر و تهدید

این قسمت از درمان شناختی رفتاری درباره‌ی افرادی صحبت می‌کند که تمایل دارند خطر و تهدید را بیش از حد ارزیابی کنند. این ارزیابی‌های نادرست ناشی از باورهای مرتبط با آسیب و گزند است و این افراد به طور کلی انتظار دارند که رویدادهای ناگوار و ناخوشایند بیشتر از آنچه واقعاً اتفاق می‌افتد، رخ دهند. این افراد قبل از اثبات بی‌خطر بودن یک رویداد، آن را خطرناک می‌دانند. در مقابل، بیشتر مردم عادی وقایع را بی‌خطر می‌دانند مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

این نوع خطای شناختی رفتاری به ویژه در افراد مبتلا به وسواس و اضطراب مشاهده می‌شود. این خطا به‌طور کلی شامل ارزیابی بیش‌از‌حد از خطرات و عواقب منفی ناشی از افکار مزاحم و وسواسی است. در مثالی فکر کنید، فردی که در حال دعا و عبادت است، با افکار ناخواسته و کفرآمیز مواجه می‌شود و تصور می‌کند که این افکار نشان‌دهنده‌ی وجود نیروهای شیطانی در ذهنش هستند. این باور باعث می‌شود که او فکر کند اگر به این افکار توجه نکند یا به مقابله با آن‌ها نپردازد، ممکن است مورد لعنت خدا قرار گیرد.