ACT، یا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، یکی از رویکردهای موج سوم درمان‌های رفتاری است که بر افزایش انعطاف‌پذیری روانی تمرکز دارد. این روش شامل چهار رویکرد اصلی است: پذیرش، شناخت، تعهد به ارزش‌ها و عمل متعهدانه. هدف ACT کمک به افراد برای مواجهه سالم با احساسات و افکار، کاهش رنج و اضطراب، و ارتقای کیفیت زندگی است. در ادامه بیشتر با این موضوع و روان درمانی آشنا می شویم. در مجموعه پریا صادقی شما عزیزان می توانید علاوه بر دریافت مشاوره روانشناسی و مشاوره تلفنی ، نکات آموزشی حوزه روانشناسی را از مجله ما دنبال کنید.
تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش در روان درمانی
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) یکی از روش‌های نوین و مؤثر در روان‌درمانی است که در سال 1986 توسط استیون هیز و همکارانش معرفی شد. این رویکرد بر اساس اصول پذیرش و تعهد بنا شده و به افراد کمک می‌کند تا با تغییر نگرش خود نسبت به افکار و احساسات، به زندگی‌ای با معنا و هدفدار دست یابند. یکی از کلیدی‌ترین عناصر ACT، تمرکز حواس یا ذهن آگاهی است که به مراجعان آموزش می‌دهد چگونه در لحظه حاضر زندگی کنند و از آنچه که نمی‌توانند کنترل کنند، رها شوند.
تمرکز حواس در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ACT به معنای توانایی حضور کامل در هر لحظه از زندگی است، بدون قضاوت و ارزیابی منفی نسبت به تجربیات خود. این روش به فرد کمک می‌کند تا از طریق شناخت و پذیرش افکار و احساسات ناخوشایند، به جای تلاش برای تغییر یا فرار از آنها، بر فعالیت‌های ارزشمند و سازنده تمرکز کند. این رویکرد، به ویژه در مواجهه با استرس و اضطراب، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند و به فرد امکان دهد تا در مواجهه با چالش‌ها مقاوم‌تر باشد.
نظریه چهارچوب در ACT، به عنوان یکی از بنیان‌های اصلی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ، بر اهمیت رابطه‌ای که فرد با افکار و احساسات خود دارد، تأکید می‌کند. طبق این نظریه، تغییر در نحوه تعامل فرد با تجربیات ذهنی، به جای تغییر خود تجربیات، می‌تواند موجب افزایش انعطاف‌پذیری و سلامت روانی شود. در این چهارچوب، توجه به کیفیت رابطه فرد با افکار و احساساتش، به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود توانمندی‌های فردی در نظر گرفته می‌شود که به چهار عامل اصلی وابسته است:
- ترکیب شدن با افکار
- ارزیابی تجربیات
- اجتناب از افکار
- استدلال و دلیل آوری
در کل نام اکت یک معنای واحدی را به ما می‌دهد یعنی پذیرش تمام مشکلات و تعهد به تغییر کردن برای پیشرفت
ACT به عنوان یک رویکرد درمانی جامع، تلاش می‌کند تا با ترکیب اصول پذیرش، ذهن آگاهی و تمرکز بر ارزش‌ها، به افراد کمک کند تا به شیوه‌ای مؤثرتر با مشکلات زندگی مواجه شوند. در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با توجه به تأثیر مثبت این روش بر روی سلامت روانی و کیفیت زندگی، می‌توان گفت که ACT به یکی از ابزارهای برجسته در درمان‌های مدرن تبدیل شده است و تأثیرات قابل توجهی بر روی افراد در مواجهه با چالش‌های روانی دارد.
6 فرایند اصلی در ACT
در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ACT ، هدف ارتقاء انعطاف‌پذیری روانشناختی است، به‌طوری‌که افراد با پذیرش احساسات و تمرکز بر اهداف زندگی، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
- بودن در لحظه حال
- فاصله گیری شناختی
- پذیرش
- ارزش‌ها
- خود به عنوان زمینه
- عمل متعهدانه
1-ارتباط با لحظه حال
ارتباط با لحظه حال یکی از اصول کلیدی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) است که به فرد کمک می‌کند تا به جای نگرانی درباره گذشته یا آینده، به تجربه‌های جاری خود توجه کند. این نوع درمان بر بیداری ذهن و بی‌قضاوتی تاکید دارد و به افراد آموزش می‌دهد که با پذیرش احساسات و افکار خود بدون قضاوت، از آنها دوری نکنند و به زندگی حاضر بپردازند. به این ترتیب، فرد قادر است تا با تمرکز بر لحظه کنونی، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد و با چالش‌های ذهنی به شیوه‌ای سالم‌تر و سازنده‌تر برخورد کند.
2-فاصله گیری شناختی
در دنیای روانشناسی و خودشناسی، مفهوم فاصله‌گیری شناختی به‌عنوان یک استراتژی موثر در درمان و رشد فردی شناخته می‌شود. این تکنیک که در درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) نیز به‌خوبی به آن پرداخته شده است، به افراد کمک می‌کند تا با فاصله‌گیری از افکارمنفی و مزاحم، از فشارهای ذهنی رهایی یابند. با استفاده از این روش، فرد می‌آموزد که به‌جای غرق شدن در افکار و احساسات، بتواند آنها را از دیدگاه بیرونی مشاهده کرده و از آنها فاصله بگیرد. این امر نه تنها موجب بهبود کیفیت زندگی می‌شود بلکه به فرد کمک می‌کند تا با ذهنیت روشن‌تری به زندگی ادامه دهد.
3- پذیرش
در عرصه پذیرش و درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد به ویژه در زمینه‌های روانشناختی، توجه به نحوه تعامل افراد با افکارخود، نقش کلیدی دارد. این درمان‌ها به افراد کمک می‌کنند تا با پذیرش افکار و احساسات خود به‌جای تلاش برای تغییر یا کنترل آنها، از این تجربه‌ها به‌عنوان بخشی از زندگی خود استفاده کنند. این رویکرد به فرد امکان می‌دهد تا با کاهش مقاومت روانی، به بهبود کیفیت زندگی و رسیدن به اهداف خود در دنیای واقعی نزدیک‌تر شود. این تکنیک‌ها با تأکید بر پذیرش، به‌طور مؤثری می‌توانند به مدیریت استرس و بهبود وضعیت روانی کمک کنند.
4- فاصله گیری شناختی
در نظریه درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد ACT، فاصله‌گیری شناختی به سه بعد تقسیم می‌شود:
1- خود به عنوان زمینه، که به فرد کمک می‌کند تا از تجربیات ذهنی و عاطفی خود فاصله بگیرد
2- خود به عنوان یک مفهوم، که به شناسایی خود به عنوان یک مفهوم ثابت اشاره دارد
3- خود به عنوان یک فرایند، که بر انعطاف‌پذیری و تعامل پویا با تغییرات تأکید می‌کند.
این ابعاد به فرد کمک می‌کند تا با پذیرش و تعهد بهبود کیفیت زندگی خود را ارتقا دهد.
5 – ارزش‌ها
در درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، ارزش‌ها نقش اساسی دارند. ACT بر اهمیت شناسایی و پیگیری ارزش‌های شخصی تأکید می‌کند تا فرد بتواند به زندگی‌ای معنادارتر و سازگارتر دست یابد. در این رویکرد، درمان به افراد کمک می‌کند تا با پذیرش تجربیات و احساسات خود، از تعارضات ذهنی فراتر روند و بر اساس ارزش‌های خود عمل کنند. در نتیجه، ACT به فرد اجازه می‌دهد تا با تمرکز بر ارزش‌های شخصی، زندگی‌ای همسو با آنها بسازد و به هدف‌های مهم خود برسد.
6- اقدام کردن
در درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، اقدام کردن برای تغییر الگوهای رفتاری ناهنجار اهمیت دارد. این رویکرد با پذیرش تجربیات ناخوشایند و تمرکز بر ارزش‌های فردی، به افراد کمک می‌کند تا رفتارهای ناسالم را کنار گذاشته و به سمت رفتارهای سالم و سازگارتر پیش بروند.
تفاوت بین ارزش و هدف در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهدACT
در درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد ، ارزش‌ها اصولی پایدار هستند که به زندگی معنا می‌بخشند، در حالی که اهداف نقاط مشخصی برای دستیابی هستند. کیفیت عمل به نحوه اجرای رفتارها در راستای ارزش‌ها و اهداف اشاره دارد، و تاکید ACT بر اجرای اقدامات با دقت و تعهد برای بهبود مستمر زندگی است.
جمع بندی
در فعالیت‌های درمانگر ACT (درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد)، مراحل مختلفی وجود دارد که باید طی شوند. درمانگر ابتدا با بیمار درباره مشکلات و اهدافش گفتگو می‌کند و سپس به او کمک می‌کند تا با پذیرش احساسات و افکار منفی، بتواند روی ارزش‌ها و اهداف زندگی‌اش تمرکز کند. در طول درمان، تکنیک‌های مختلفی مانند تمرین ذهن‌آگاهی و تغییر رفتار به کار گرفته می‌شوند. طول درمان ممکن است بسته به نیازهای هر فرد متفاوت باشد، اما معمولاً شامل جلسات منظم هفتگی برای چند ماه است. در پایان، درمانگر با جمع‌بندی نتایج و پیشرفت‌ها، به بیمار کمک می‌کند تا بتواند به صورت مستقل از مهارت‌های آموخته شده استفاده کند و بهبودهای حاصل شده را حفظ کند.
هر هفته میتوانید جدیدترین مقالات حوزه روانشناسی را در بخش مجله روانشناسی پریا صادقی دنبال کنید.
