کتاب رمان چیست و‌ نویسنده کیست؟ معرفی انواع رمان در ادبیات

رمان‌ها همیشه جزء پرطرفدارترین کتاب‌ها در بین آثار ادبی بوده‌اند. حتی زمانی که انسان نوشتن نمی‌دانست، با جمع شدن و داستان‌گویی انس گرفته بود و بعدها این داستان‌گویی شکل و شمایل جدیدی به خود گرفت، به طوری که حتی در همه کتاب‌های مقدس نیز وجود دارد و تا امروزه شیوه‌های نوین و خلاقانه‌ای در قصه‌گویی ایجاد شده‌اند. یکی از فواید رمان خوانی این است که هر فردی با خواندن یک رمان می‌تواند دنیای جدیدی را تجربه کند و از آن برای بهبود دنیای خود استفاده کند.

 اما مهمتر از آن، احساساتی هستند که خواندن یک رمان در خواننده ایجاد میکنند. در واقع شما با شروع هر رمان، دری را به دنیای دیگری باز میکنید که در آن با برخی کاراکترهای رمان احساس هم‌ذات پنداری کرده، با برخی همدردی میکنید و شاید از برخی شخصیت‌ها هم عصبانی و متنفر شوید؛ همانطور که در دنیای واقعی خودتان این احساسات را دارید.

همچنین خواندن داستان‌های بلند، راه را برای تخیلات شما در طول روز باز میکند و به این طریق می‌توانید به ایده‌های جدید و منحصر به فردی برای زندگی و کسب و کار خود دست یابید. همه این فواید توسط نویسندگان و ادیبانی ممکن شده است که توانسته‌اند پرنده خیال خود را با قلمی ماهرانه به روی کاغذ بیاورند؛ از این رو رمان‌نویسان بزرگ تاریخ جایگاه والایی در ادبیات جهان دارند. در این مقاله، ما به دنیای شگفت‌انگیز رمان‌ها می‌پردازیم، ریشه‌ها، ویژگی‌ها، تأثیر آن‌ها بر جامعه، و طیف متنوعی از ژانرها و فرم‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

رمان چیست؟

واژه رمان در زبان فارسی ریشه در کلمه nouvelle که یک واژه فرانسوی است دارد که احتمالاً به دلیل ارتباطات ایران و فرانسه این کلمه وارد زبان فارسی شده است. رمان یک اثر ادبی است که مهمترین ویژگی آن داستان‌سرایی می‌باشد اما تفاوت‌هایی با داستان‌های کوتاه دارد؛ برای مثال رمان‌ها به دلیل طولانی بودن داستان، حجم و فضای بیشتری دارند، همچنین تعداد شخصیت‌ها در یک رمان نسبت به داستان کوتاه بیشتر بوده و تاثیرگذاری آنها بر محیط نیز بیشتر است.

در یک تعریف کلی، رمان روایتی طولانی و تخیلی است که به نثر نوشته شده است و معمولاً بر رشد شخصیت‌ها، ساختار داستانی جذاب و موضوعی منسجم تمرکز دارد. هر رمان شامل گروهی از شخصیت‌ها، یک صحنه و یک پایان است. رمان به عنوان یک اثر ادبی، دریچه‌ای به تجربه انسانی در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد که اغلب پیچیدگی‌های احساسات، روابط و مسائل انسانی را بررسی می‌کند. رمان‌ها در ژانرها و اشکال مختلف، دیدگاه‌ها و تکنیک‌های داستان‌سرایی متنوعی را ارائه می‌کنند که موجب جلب نظر مخاطبان می‌شود.

میتوان گفت همه آنچه در طول یک روز می‌شنویم یا می‌خوانیم دارای یک پشتوانه داستانی هستند؛ از خبرها گرفته تا بازی‌ها و نوآوری‌های فناوری. این مسئله نشان دهنده اعتیاد بشر به قصه گفتن و قصه شنیدن است. رمان به عنوان شکلی از داستان‌گویی، نوعی کاوش در جهان هستی است که نشان دهنده تلاش نویسنده برای حضور انسان در آن است. از آنجا که بشریت انسان را مهمترین عنصر جهان می‌داند، موضوع همه رمان‌ها به شکل‌های مختلف انسان و مسائل انسانی است. به تعبیر آقای میر صادقی “رمان مهم‌ترین و معروف‌ترین شکل تبلوریافته‌ی ادبی روزگار ماست.”

نویسنده کیست؟

شاید در نگاه اول این پرسش که “نویسنده کیست؟” سوالی سطحی و ساده به نظر برسد؛ چراکه بسیاری بر این تصورند که هر کسی کتابی چاپ کند، نویسنده است. اما در حقیقت یک نویسنده قبل از اینکه مهارت بالایی در نوشتن و کنار هم قرار دادن واژه‌ها داشته باشد، باید توانایی فلسفیدن و کاوش در اعماق خود و جهانش را داشته باشد. نویسنده، کسی که منبع نوعی کار فکری یا خلاقانه است.

مخصوصاً کسی که کتاب، مقاله، شعر، نمایشنامه یا اثر ادبی دیگری را که برای انتشار در نظر گرفته شده است، به نگارش درآورد. معمولاً بین یک نویسنده و دیگران (مانند گردآورنده، ویراستار یا مترجم) که مطالب ادبی را جمع آوری، سازماندهی یا دستکاری می کنند، تمایز قائل می‌شود. با این حال، گاهی عنوان نویسنده به کسی داده می‌شود که مطالبی را به گونه‌ای گردآوری می‌کند که می‌توان آن را یک اثر بدیع در نظر گرفت.

نویسندگان رمان‌ها معمولاً دارای قدرت تخیل بالا و مهارت داستان‌پردازی خوبی هستند که موجب می‌شود دنیای دیگری با شخصیت‌های قابل باوری بسازند. این ویژگی رمان‌نویس‌ها، موجب همراهی خوانندگان شده و در نهایت خوانندگان هرچه بیشتر بتوانند با دنیای خلق شده توسط نویسنده ارتباط بگیرند، اثر ادبی او جذاب‌تر و ارزشمندتر خواهد بود.

انواع رمان در ادبیات

رمان خود در دسته‌ داستانی آثار ادبی قرار می‌گیرد که قبل‌تر درباره آن توضیح دادیم، اما هر رمان بر اساس موضوع اصلی و ژانری که دارد در دسته‌ی جداگانه‌ای قرار می‌گیرد. این دسته بندی با توجه به نظر منتقدان و ادیبان می‌تواند متفاوت باشد اما در هر صورت اشتراکاتی نیز در نظرات مختلف دیده می‌شود. همچنین گفتنی است رمان‌نویسان همانند فیلمسازان می‌توانند از چند ژانر در اثر خود استفاده کنند که باعث وسیع‌تر شدن فضای داستان و پیچیدگی شخصیت‌های آنان می‌شود.

بنابراین میتوان گفت دسته‌بندی‌های زیادی برای انواع رمان در ادبیات وجود دارد و شاید نتوان یک لیست قطعی برای مشخص کردن ژانرهای مختلف رمان‌ها ارائه داد اما مطمئناً می‌توان رمان‌ها را به چند دسته تقسیم کرد که در آن‌ها ژانر غالب مشخص است و خواننده همواره در طول رمان با آن یک ارتباط حسی برقرار می‌کند. در ادامه به معرفی تعدادی از مهمترین ژانرها و انواع رمان می‌پردازیم.

1. رمان‌های عاشقانه

داستان‌های رمانتیک در همه کشورها محبوب و پرطرفدار هستند. در رمان‌های عاشقانه موضوع اصلی رابطه عاطفی بین دو شخصیت است که روایت عاشقانه آنها دارای چالش‌ها و درگیری‌های درونی و بیرونی است. معمولاً رمان‌های عاشقانه دارای ژانر دیگری نیز هستند و حتی گاهی خود ژانر عاشقانه یک ژانر فرعی در رمان به شمار می‌رود. کتاب چشمهایش اثر بزرگ علوی و غرور و تعصب اثر جین آستین را می‌توان از بهترین و جذاب‌ترین رمان‌های عاشقانه دانست.

2. رمان‌های فانتزی

در رمان‌های فانتزی هیچ عنصر واقعگرایانه‌ای وجود ندارد، درواقع این رمان‌ها سرشار از تخیلات نویسنده هستند و جهانی رویایی با کاراکترهای خیالی را توصیف میکند که هر اتفاق جادویی و ماروالطبیعه‌ای ممکن است در آن رخ دهد. سری کتاب‌های هری‌پاتر اثر جی کی رولینگ یکی از بهترین و پرفروش‌ترین رمان‌هایی است که در ژانر فانتزی نوشته شده است.

3. رمان‌های اساطیری

رمان‌های اساطیری با الهام از داستان‌های افسانه‌ای و اسطوره‌ای یک قوم یا ملت نوشته می‌شوند. این رمان‌ها به دلیل اینکه ریشه در اسطوره‌های یک کشور دارند به نظر مردمان آن کشور آشنا می‌آیند و در نتیجه به راحتی می‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند. البته نویسندگان رمان‌های اساطیری در اکثر مواقع یک ژانر دیگر مانند فانتزی را هم به داستان‌های خود اضافه می‌کنند اما جوهر اصلی کتاب از افسانه‌ها و کهن الگوهای باستانی گرفته شده است. رمان‌های دختری که به اعماق دریا افتاد اثر اکسی اوه و پنلو پیاد اثر مارگارت اتوود در این دسته قرار می‌گیرند.

4. رمان‌های جنایی و کارآگاهی

در رمان‌های جنایی معمولاً بعد از اینکه یک جنایتی مانند قتل رخ می‌دهد، فردی تلاش می‌کند تا راز پشت آن جنایت را کشف کرده و مجرم را دستگیر کند. این فرد ممکن است کاراگاه یا وکیل یا هر شخص وظیفه‌شناسی باشد. همچنین در اکثر داستان‌های جنایی فردی که به دنبال پرده‌برداری از ماجراست به نوعی با آن اتفاق یک ارتباط حسی و درونی دارد.

آگاتا کریستی از بهترین و پرطرفدارترین نویسندگان این ژانر به شمار می‌رود و یکی از رمان‌های او به نام قتل در قطار سریع السیر شرق  جزء رمان‌های محبوب جنایی است. همچنین شرلوک هولمز نوشته‌ی آرتور دویل یکی از معروف‌ترین رمان‌های این ژانر است.

5. رمان‌های کلاسیک

کتاب‌خوان‌های زیادی هستند که دوست دارند هنگام مطالعه به گذشته‌های دور پرتاب شوند و حال و هوای کلاسیک و قدیمی را داشته باشند. برای این دسته افراد رمان‌های کلاسیک بهترین گزینه‌اند. البته بهتر است بگوییم رمان‌های کلاسیک نوعی از رمان هستند که می‌توانند در ژانرهای مختلف نوشته شوند؛ برای مثال کتاب گتسبی بزرگ نوشته‌ی اسکات فیتزجرالد یک رمان در ژآنر عاشقانه است که روایتی در گذشته و با حال و هوای کلاسیک را توصیف میکند. همچنین رمان‌های ۱۹۸۴ جورج اورول و قمار باز داستایوفسکی نیز از این دست رمان‌های کلاسیک به شمار می‌روند.

6. رمان‌های ماجراجویی

رمان‌هایی با ژانر ماجراجویی معمولاً داستان قهرمانی را توصیف می‌کنند که برای رسیدن به هدفی باید خطرات زیادی را به جان بخرد. این رمان‌ها دارای دو عنصر اصلی هیجان و خطر هستند و در بسیاری از موارد می‌بینیم که با ژانرهای دیگری مانند تریلر، جنایی و جنگ ترکیب می‌شوند. از مشهورترین نویسندگان این ژانر میتوان به سر والتر اسکات، الکساندر دوما و ژول ورن اشاره کرد.

7. رمان‌های کمدی سیاه

طنز تلخ یا کمدی سیاه در سال‌های اخیر یکی از محبوب‌ترین و همچنین پرچالش‌ترین ژانر در رمان‌ها بوده که به دلیل پرداختن به رنج‌های انسان با زبانی نیش‌دار مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است. نویسندگان رمان‌های کمدی سیاه، با فقر، گرسنگی، مرگ، جنگ و این چنین موضوعات شوخی می‌کنند تا به نحوی کاریکاتوری و موثر انتقادات خود و جامعه خود را به گوش حاکمان برسانند.

علاوه بر آن همانطور که علم روانشناسی بر این باور است که شوخی واکنشی به واقعیت‌های زندگی‌ست، در این رمان‌ها از کمدی به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر دردها و سختی‌های زندگی استفاده می‌شود. رمان‌های مرگ قسطی اثر لوئیس فردینان سلین و باشگاه مشت‌زنی نوشته چاک پالانیک جزء معروف‌ترین و بهترین رمان‌های کمدی سیاه هستند.

8. رمان‌های رئالیسم جادویی

ژانر رئالیسم جادویی چیزی مابین واقعیت و رویاست. در واقع در رمان‌های این سبک همه اتفاقات در دنیای واقعی رخ می‌دهند اما برخی از این اتفاقات کاملاً عجیب و خیالی هستند. همچنین گفتنی است این اتفاقات جادویی به صورتی قابل درک در داستان قرار گرفته‌اند که موجب تمایز این رمان‌ها با آثار غیرواقعگرایانه یا سورئال می‌شوند. از مهمترین نویسندگان و رمان‌های این ژانر می‌توان به گابریل گارسیا مارکز و کتاب معروف او به نام صد سال تنهایی و همچنین هزارتوهای بورخس اثر خورخه لوئیس بورخس اشاره کرد.

9. رمان‌های واقع‌گرایانه

رمان‌ها واقع‌گرایانه به زندگی واقعی مردم با همه زیبایی‌ها و زشتی‌هایش می‌پردازند. این ژانر پس از سبک رومانتیسم و در پاسخ به فرار از واقعیت در آن دوران شکل گرفت. با توجه به اینکه نقطه شروع ادبیات رئالیسم در فرانسه و روسیه بود، نویسندگان بزرگی از این کشورها در این ژانر نیز ظهور کردند که از معروف‌ترین آنها میتوان به آنتوان چخوف، بالزاک و داستایوفسکی اشاره کرد.

10. رمان‌های کمیک و گرافیکی

کمیک بوک‌ها و رمان‌های گرافیکی برخلاف سایر رمان‌ها، کتاب‌هایی تصویر محور هستند. در این کتاب‌ها داستان با کنار هم قرار گرفتن تصاویر روایت می‌شود و متن آن دیالوگ‌های کوتاهی است که در کنار تصویر هر شخصیت قرار داده می‌شود. مانگای ژاپنی‌ها را می‌توان موفق‌ترین و محبوب‌ترین نوع رمان‌های گرافیکی دانست که بیشتر به موضوعاتی مانند ابرقهرمان‌ها، ماورالطبیعه و آینده بشریت می‌پردازند.