بیش فعالی، که به عنوان اختلال نقص توجه (ADHD) نیز شناخته می‌شود، یک اختلال عصبی-رشدی است که معمولا در کودکان تشخیص داده می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. این اختلال با نشانه‌هایی مانند عدم توجه و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. درک و مدیریت بیش فعالی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد و خانواده‌اش کمک کند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمانی موثر برای مدیریت این اختلال خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره ADHD و راهکارهای مقابله با آن کسب کنید. در مجموعه پریا صادقی شما عزیزان می توانید علاوه بر دریافت مشاوره روانشناسی و مشاوره تلفنی ، نکات آموزشی حوزه روانشناسی را از مجله ما دنبال کنید.
افراد بیش فعال چه خصوصیاتی دارند ؟
اگر بیش فعالی دارید ، ممکن است به دلیل شرایط خود و اینکه مردم چگونه به آن واکنش نشان می دهند ، دچار اضطراب یا افسردگی شوید. مدیریت این حالت برای اطرافیان مبتلا به این اختلال مانند معلمان ، کارفرمایان و والدین ، اغلب دشوار است.
خصوصیات رایج بیش فعالی شامل موارد زیر است:
- حرکت مداوم
- رفتار پرخاشگرانه
- رفتار تکانشی
- پرت شدن حواس به سادگی
اگر بخواهید برای ساکن ماندن یا تمرکز کردن تلاش کنید ، ممکن است مشکلات دیگری مانند موارد زیر به وجود آورید :
- منجر به مشکلاتی در مدرسه یا محل کار شما می شود.
- روابط شما را با دوستان و خانواده محدود کند. این اتفاق زمانی بروز می کند که فرد از نوع رفتار خود در بین افراد احساس خوبی نداشته باشد.
- منجر به تصادفات و مجروح شدن شود. چرا که بیش فعالی می تواند در این مواقع به شکل عصبانیت بروز کند.
- خطر سوء مصرف الکل و مواد مخدر را افزایش می دهد. این موارد دارای مقدار زیادی مسکن و مواد آرام بخش هستند که فرد ممکن است برای کنترل اعصاب و جسم خود از آن استفاده کند.
چه چیزی باعث بیش فعالی می شود؟
این مشکل می تواند در اثر شرایط روحی یا جسمی ایجاد شود. به عنوان مثال ، شرایطی که بر سیستم عصبی یا تیروئید شما تاثیر می گذارد ممکن است در آن نقش داشته باشد.
شایع ترین دلایل آن عبارتند از :
- پرکاری تیروئید
- اختلالات مغزی
- اختلالات سیستم عصبی
- اختلالات روانشناختی
- استفاده از داروهای محرک مانند کوکائین یا متامفتامین
علائم بیش فعالی چیست؟
کودکان با بیش فعالی ممکن است در تمرکز در مدرسه مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است رفتارهای تکانشی تحریک آمیز از خود نشان دهند. نمونه هایی از این موارد عبارتند از :
- صحبت خارج از نوبت
- بدون فکر حرف زدن
- کتک زدن دانش آموزان دیگر
- مشکل قرار گرفتن در جای خود
نشانه های این اختلال در بزرگسالان به شکل زیر است :
- ظرفیت توجه پایین
- مشکل تمرکز در محل کار
- مشکل در به خاطر سپردن نام ها ، اعداد و سایر اطلاعات
در بسیاری از موارد ، بزرگسالانی که بیش فعالی را تجربه می کنند ، در کودکی علائمی از آن را نشان داده اند. این مشکل با بالا رفتن سن باعث ایجاد افسردگی و استرس در فرد می شود.
بیش فعالی چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر شما یا فرزندتان دچار بیش فعالی هستید ، با پزشک خود صحبت کنید.
پزشک در مورد علائم ، از جمله زمان شروع آنها ، تغییرات اخیر در سلامت کلی شما و در مورد داروهای مصرفی از شما سوال هایی را خواهد پرسید.
پاسخ به پرسش ها به پزشک شما کمک می کند تا میزان بیش فعالی که شما تجربه می کنید را تعیین کند. این امر به آنها کمک می کند تشخیص دهند آیا این عارضه ناشی از یک بیماری جدید یا موجود است یا تاثیر جانبی دارو های مصرفی آن را تشدید کرده است.
پزشک شما همچنین ممکن است برای بررسی میزان هورمون شما از نمونه خون یا ادرار شما استفاده کند. که در صورت عدم تعادل هورمونی می توانند این موضوع را تشخیص دهند. به عنوان مثال ، عدم تعادل هورمون تیروئید ممکن است باعث بیش فعالی شود.
یک تشخیص صحیح برای درمان موثر وضعیت شما مهم است.
بیش فعالی چگونه درمان می شود؟
اگر پزشک فکر کند که بیش فعالی ناشی از یک وضعیت جسمی نهفته است ، ممکن است داروهایی برای درمان آن بیماری تجویز کند.
درمان
رفتار درمانی شناختی (CBT) و گفتاردرمانی اغلب برای درمان بیش فعالی مورد استفاده قرار می گیرند. هدف CBT تغییر الگوهای تفکر و رفتار شما است.
گفتار درمانی شامل بحث در مورد علائم شما با یک درمانگر است. درمانگر شما می تواند در ایجاد راهکارهایی برای مقابله با بیش فعالی و کاهش اثرات آن به شما کمک کند.
دارو
گاهی برای کمک به کنترل بیش فعالی نیاز به مصرف دارو خواهید اشت. این داروها برای کودکان یا بزرگسالان مبتلا به ADHD اثر که آرام بخش دارند تجویز می شوند.
داروهای مورد استفاده در درمان بیش فعالی عبارتند از:
- دکس متیل فنیدات (فوکالین)
- دکسترو آمفتامین و آمفتامین (آدرال)
- دکستروآمفتامین (دگزدرین ، دکستروستات)
- لیز دگزامفتامین (ویوانس)
- متیل فنیدات (ریتالین)
در صورت استفاده نادرست برخی از این داروها ممکن است اعتیاد آور باشند. پزشک یا متخصص بهداشت و روان مصرف دارو را باید کنترل کنند.
همچنین پزشک به شما توصیه کند خود را از مصرف خوراکی هایی که حاوی محرک هایی مانند کافئین و نیکوتین هستند ، بازدارید.
داشتن عارضه‌های دیگری در کنار بیش فعالی
تشخیص ابتلا به بیش فعالی به این معنی نیست که شخص مبتلا، عارضه روحی روانی دیگری نداشته باشد. اختلالات زیر جزو بیش فعالی نبوده اما بعضی وقت‌ها همراه این عارضه بروز کرده یا با آن اشتباه گرفته می‌شوند:
- اضطراب: نگرانی بیش از حدی است که مکرر اتفاق می‌افتد و کنترل آن سخت است. علائم آن به شکل احساس بی‌قراری یا بی‌صبری، خستگی سریع، حملات پانیک، تحریک‌پذیری، تنش عضلانی و بی‌خوابی بروز خواهد کرد.
- افسردگی: علائم آن عبارتند از احساس ناامیدی، درماندگی، تنفر از خود، تغییر در عادات خواب و تغذیه و بی‌علاقگی به فعالیت‌هایی که قبلا از انجام آنها لذت می‌بردید.
- ناتوانی‌های یادگیری: مشکل در یادگیری مهارت‌هایی مثل خواندن، نوشتن یا ریاضیات است. وقتی از دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال آزمون‌های استاندارد گرفته می‌شود، می‌بینیم که سطح توانایی یا هوش آنها خیلی بالاتر از نمراتی است که در کلاس می‌گرفته‌اند.
- مصرف مواد مخدر : تکانشگری و آن دسته از مشکلات رفتاری که غالباً همراه با بیش فعالی دیده می‌شوند می‌توانند منجر به رو آوردن فرد مبتلا به الکل و مواد مخدر شود.
نتیجه گیری
بیش فعالی یک اختلال پیچیده است که تاثیرات عمیقی بر زندگی فرد و خانواده‌اش دارد. شناسایی زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی، اجتماعی و عاطفی افراد مبتلا کمک کند. با استفاده از روش‌های درمانی متنوع، از جمله مشاوره، دارو و تکنیک‌های رفتاری، می‌توان به افراد مبتلا به بیش فعالی کمک کرد تا مهارت‌های لازم برای مدیریت چالش‌های روزمره را کسب کنند.
